Mapa strony
Prawo publiczne i prywatne
Prawo publiczne: Reguluje stosunki między państwem a obywatelami oraz między różnymi organami państwowymi. Zajmuje się kwestiami ochrony interesu publicznego.
Prawo konstytucyjne: Normy regulujące ustrój polityczny, organizację organów państwowych oraz prawa i obowiązki obywateli.
Prawo administracyjne: Reguluje działalność administracji publicznej oraz stosunki między organami administracji a obywatelami.
Prawo karne: Reguluje odpowiedzialność karną za przestępstwa i wykroczenia, określa sankcje oraz zasady postępowania karnego.
Prawo finansowe: Dotyczy finansów publicznych, w tym prawa podatkowego, budżetowego, bankowego i dewizowego.
Prawo prywatne: Zajmuje się regulacją stosunków między jednostkami (osobami fizycznymi, prawnymi) w sposób równorzędny.
Prawo cywilne: Reguluje stosunki majątkowe i niemajątkowe między osobami fizycznymi i prawnymi.
Prawo rodzinne i opiekuńcze: Dotyczy stosunków rodzinnych, w tym małżeństwa, stosunków między rodzicami a dziećmi, adopcji i opieki.
Prawo handlowe: Dotyczy działalności gospodarczej, w tym regulacji przedsiębiorców, spółek oraz umów handlowych.
Prawo pracy: Reguluje stosunki pracy między pracownikami a pracodawcami, zasady zatrudniania, prawa i obowiązki pracowników i pracodawców.
2. Prawo materialne i formalne
Prawo materialne: Określa prawa i obowiązki jednostek oraz zasady, które muszą być przestrzegane. Jest to np. prawo cywilne, karne, administracyjne.
Prawo formalne (procesowe): Określa tryb i zasady postępowania przed sądami lub innymi organami. Przykłady: kodeks postępowania cywilnego, karnego, administracyjnego.
3. Prawo wewnętrzne i międzynarodowe
Prawo wewnętrzne: Reguluje stosunki prawne obowiązujące na terenie danego państwa i tworzone przez jego organy.
Prawo międzynarodowe: Reguluje stosunki między państwami oraz organizacjami międzynarodowymi.
W Polsce dopuszczalność dowodów uzyskanych nielegalnie, takich jak podsłuchy, śledzenie GPS czy nagrania wideo, zależy od rodzaju postępowania (karne, cywilne, administracyjne) oraz konkretnych okoliczności sprawy.
Postępowanie karne:
Zgodnie z art. 168a Kodeksu postępowania karnego (KPK), dowodu nie można uznać za niedopuszczalny wyłącznie na podstawie tego, że został uzyskany z naruszeniem przepisów prawa. Wyjątkiem są sytuacje, gdy dowód został zdobyty w wyniku:
- Ciężkiego naruszenia praw człowieka, np. poprzez tortury, nieludzkie lub poniżające traktowanie.
- Przestępstw wymienionych w art. 168b i 168c KPK, takich jak prowokacja policyjna czy inne działania sprzeczne z prawem.
Oznacza to, że sąd może dopuścić nielegalnie zdobyty dowód, jeśli uzna, że jego wykorzystanie nie narusza fundamentalnych zasad prawa i jest istotne dla sprawy.
Postępowanie cywilne:
W postępowaniu cywilnym sądy często dopuszczają dowody uzyskane nielegalnie, zwłaszcza gdy są one kluczowe dla rozstrzygnięcia sprawy i nie ma innych dostępnych środków dowodowych. Jednak osoba, która przedstawia taki dowód, może naruszać prawa osobiste innych osób (np. prawo do prywatności) i naraża się na odpowiedzialność cywilną, taką jak obowiązek zapłaty odszkodowania.
Postępowanie administracyjne:
W postępowaniu administracyjnym dopuszczalność nielegalnie uzyskanych dowodów jest oceniana indywidualnie, z uwzględnieniem zasad ogólnych prawa administracyjnego oraz celów postępowania. Organy administracyjne muszą zważyć interes publiczny i prywatny oraz zgodność z prawami obywatelskimi.
Podsumowanie:
- Karne: Nielegalnie zdobyte dowody mogą być dopuszczone, chyba że zostały uzyskane w sposób rażąco naruszający prawa człowieka.
- Cywilne: Sądy mogą dopuścić takie dowody, ale osoba je przedstawiająca może ponieść odpowiedzialność cywilną.
- Administracyjne: Dopuszczalność jest oceniana indywidualnie, z uwzględnieniem zasad prawa administracyjnego.
W każdym przypadku sąd lub organ musi rozważyć, czy dopuszczenie takiego dowodu nie narusza fundamentalnych zasad prawa i czy jest zgodne z zasadą rzetelnego procesu.